واحدها یا سازمان‌های سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها یکی از مجموعه‌های نوپا در ساختارها و تشکیلات اداری شهرداری هستند که عمر فعالیت قدیمی ترین آنها شاید به دو دهه نیز نرسد. از این منظر و فارغ از تمام مواردی که در مسیر فعالیت آنها وجود دارد اما محور فعالیت و فلسفه وجودی این سازمان ها با توجه به اهمیت و ظرفیت‌هایی که می‌توانند داشته باشند، باید با دقت و توجه بیشتری مورد بررسی قرار گیرد. مدیرعامل سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های شهرداری اصفهان در این زمینه با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در ذات خود نیازمند وجود بازدهی و سود مناسب است که عاید مالک سرمایه خواهد شد می‌گوید: این مهم در حوز‌‌ه‌ بخش خصوصی امری پذیرفته بوده و مهم‌ترین انگیزه‌ برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی همین موضوع است، اما سرمایه‌گذاری در بخش‌های عمومی و دولت‌های محلی و مشخصا شهرداری‌ها که با اهداف غیرانتفاعی و در جهت رفاه شهروندان تلاش می‌کنند به نوعی متفاوت است.

 شهرداری‌ها دنبال سود نیستند

شهرام رئیسی معتقد است شهرداری‌ها به مثابه نهاد متولی ارائه خدمات شهری به دنبال سود‌آوری نیستند و هدف غایی و نهایی آنها ارائه بهتر و با کیفیت خدمات است. این در حالی است که بر اساس ساختارهای قانونی موجود و بدون قضاوت در خصوص درستی یا نادرستی این شرایط، شهرداری‌ها متکی به درآمدهای وصولی خود بوده و باید هزینه های ارائه خدمات به شهروندان را از محل درآمدهای اکتسابی خود تامین کنند.  این نکته کلیدی البته در بسیاری از شهرهای مهم دنیا رایج نبوده و بر اساس بررسی‌های موجود و مطالعات صورت گرفته بسیاری از کلانشهرها از منابع و کمک‌های مالی دولت‌های مرکزی نیز استفاده می‌کنند. برای مثال در استانبول سهم کمک‌های دولت مرکزی به شهرداری استانبول به منزله یکی از قطب های گردشگری دنیا  که البته سرریزهای مثبتی برای دولت مرکزی نیز خواهد داشت 68 درصد و در وین 67 درصد و در لندن 55 درصد بوده است.

سرمایه گذاری حوزه ای برای کسب درآمدهای پایدار

مدیرعامل سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه بر اساس شرایط حال حاکم بر نظام تامین مالی شهرداری‌ها که مبتنی بر درآمدهای وصولی خود هستند، سرمایه‌گذاری در جهت ایجاد درآمد پایدار می‌تواند بازوی قابل اتکایی برای مدیریت شهری تلقی شود تصریح می‌کند: شهرداری از  امکانات در اختیار خود که طیف متنوعی از آورده‌ها را شامل می‌شود در جهت سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند که محصول این سرمایه‌گذاری در مسیر توسعه و رشد شهری و ارائه خدمات به شهروندان استفاده می‌شود. به تعبیر دیگر فراهم آوردن امکان سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها، راهکاری برای تنوع بخشی به سبد نظام تامین مالی شهرداری تلقی خواهد شد. با استناد به سرمایه‌گذاری مولد و در چارچوب های مشخص مالی که ابعاد آن و ریسک‌های آن مانند هر پروژه سرمایه‌گذاری دیده شده باشد، می‌توان این نوید را به مدیریت شهری داد تا با توجه به رشد شتابان شهرنشینی و افزایش تقاضا برای خدمات در شهرها، به موضوع سرمایه‌گذاری به منزله حوزه‌ای که می‌تواند درآمدهای پایدار و قابل اتکا و دارای استمرار را به ارمغان بیاورد، توجه کنند. رئیسی معتقد است برای تحقق این هدف لازم است با عنایت به نوپایی نهال سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها، ساختارهای تشکیلاتی و سازمانی و حقوقی متناسب با آن طراحی و پیش‌بینی شود. او می‌گوید: توجه به موضوع مشارکت عمومی، خصوصی به مثابه اصلی پذیرفته در ادبیات کنونی و رایج تامین مالی در سطح ملی و بین‌المللی نیازمند تهیه آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های جامعی است که بایستی به آن پرداخته شود. به گفته رئیسی تاکید بر رویه‌هایی سنتی قبلی و دستورالعمل‌هایی که ماهیت آنها نمی‌تواند دربرگیرنده‌  ساختارهای مشارکتی باشد بعضا باعث شده تا چالش‌هایی را برای شهرداری‌ها ایجاد کند.

 لزوم تدوین بسترهای سرمایه گذاری

واقعیت این است که امروزه به دلیل پیچیدگی‌های موجود در حوزه‌ مدیریت شهری و پیشرفت‌های به دست آمده در معرفی و استفاده از ظرفیت‌های مشارکت با بخش خصوصی نمی‌توان بر استفاده از سازوکارهای مبتنی بر رویه‌های سنتی و رایج اعم از مزایده و مناقصه بسنده کرد. رئیسی در این باره می‌گوید: اگر سرمایه‌گذاری یکی از  راهکارهای در اختیار شهرداری برای تامین الزامات توسعه پایدار پذیرفته شده است و شرایط مالی حاکم بر شهرداری‌ها نیز بر این الزام صحه می‌گذارد، لازم است تا ابزارها و ادوات سرمایه‌گذاری و مشارکت اعم از قوانین و مقررات ناظر بر مشارکت فراتر از آیین‌نامه های مالی موجود تدوین شوند. توسعه مبانی قانونی سرمایه‌گذاری و مشارکت در شهرداری‌ها نیازمند همتی است که متاثر از هم‌افزایی سازمان‌های سرمایه‌گذاری و استفاده از ابزارهای قانونی و تمام ظرفیت‌های موجود در اختیار شهرداران کلانشهرها و اقدامات صورت‌گرفته در قالب لایحه‌های درآمدهای پایدار شهری است تا شاید قدمی کوتاه در این مسیر برداشته شود.